Achtergrond
Achteruitgang van insecten
In oktober 2017 verscheen een baanbrekend artikel van de Radboud Universiteit en de Entomologische Vereniging Krefeld waarin aangetoond werd dat er in Duitse natuurreservaten over 27 jaar sprake was geweest van een achteruitgang van gemiddeld 75% aan vliegende insecten (Hallmann, 2017). Later werden ook voor ons land sterke achteruitgang van vliegende insecten en loopkevers gerapporteerd (Hallmann, 2020).
%
75% afname van vliegende insecten over 27 jaar
Om dit onderzoek mogelijk te maken hebben entomologen decennia-lang onderzoek gedaan, malaisevallen geïnstalleerd en geleegd, nachten doorgehaald om nachtvlinders te turven en eindeloos vangpotten voor bodemfauna geleegd. Zo’n volhardend, sterk geüniformeerd onderzoek is bijna niet op te brengen. Vandaar dat het DIOPSIS consortium in 2018 een verkenning gedaan heeft naar de mogelijkheden om het waarnemen van insecten te automatiseren. Dit leidde tot het ontwerp van de DIOPSIS insectencamera en de ontwikkeling van een AI algoritme om foto’s van deze camera te kunnen analyseren.
Pilots
In de zomer van 2018 hebben enkele prototypes van de insectencamera gedraaid in achtertuinen van medewerkers. De resultaten waren zo bemoedigend, dat in de winter van 2018-2019 naar fondsen gezocht is om 100 camera’s te kunnen bouwen. Met financiële steun van het ministerie van Landbouw en Natuur en Voedselkwaliteit, het Wereld Natuurfonds, EIS Kenniscentrum Insecten en het Radboud Alumni Fonds is het gelukt om de benodigde programmatuur te ontwikkelen. In opdracht van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Gelderland is de eerste versie van de DIOPSIS camera gebouwd. In 2019 en 2020 hebben meer dan 90 camera’s op verschillende plaatsen in Nederland insecten gemonitord.
Na deze succesvolle pilot heeft Faunabit B.V. in 2021 de ontwikkeling van de camera overgenomen en een vernieuwde versie uitgebracht. In 2021, 2022 en 2023 is een tweede pilot uitgevoerd, in opdracht van Provincie Flevoland, Provincie Fryslân, Provincie Gelderland, Provincie Noord-Holland, Provincie Zeeland, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Amsterdam, Hoogheemraadschap Noorderkwartier (HHNK), PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland (PWN) en Ministerie van LNV. Hiervoor zijn camera’s op meer dan 70 verschillende locaties in Nederland geplaatst, verdeeld over natuurgebieden, agrarische locaties en bebouwde gebieden. Deze pilot heeft een schat aan data en informatie opgeleverd. Er blijkt onder andere dat er verschillen zijn in de aantallen en diversiteit van insecten tussen landschapstypen, en onder invloed van verschillende weersomstandigheden. De ecologische analyses van de data van 2021-2023 worden binnenkort door het consortium gepubliceerd. Het analyseren van langetermijntrends vindt plaats wanneer data van nog meer jaren beschikbaar komt.
Groeiende interesse
Intussen neemt de maatschappelijke aandacht voor het automatisch monitoren van insecten toe. Onderzoekers, studenten, verenigingen en bedrijven willen de insectencamera’s graag inzetten om de insecten in hun omgeving in de gaten te houden. Zo worden camera’s onder andere gebruikt bij Living Labs projecten in de Ooijpolder, Alblasserwaard en de Bollenstreek en zet bouwbedrijf Heijmans de camera’s in voor onderzoek naar het effect van natuurinclusieve bouwtoepassingen.
Werking camera en beeldherkenningssoftware
Op de Camera-pagina leggen we uit wat er hoe gemeten wordt. Op de Beeldherkenning-pagina staat meer informatie over de beeldherkenningssoftware.
Entomologie
DIOPSIS is een acronym voor ‘Digital Identification Of Photographically Sampled Insect Species’.
DIOPSIS is ook de wetenschappelijk naam van een geslacht van de Steeloogvliegen (zie logo). DIOPSIS is als mascotte gekozen omdat de vlieg met ogen op steeltjes onderzoekend de wereld in lijkt te kijken. Overigens komt de Steeloogvlieg uitsluitend in de tropen en subtropen voor.